کد مطلب:40766 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:11

گنجینه پرسمان » تاريخ و سيره

حضرت علي ( عليه السلام ) در نوزدهم ماه مبارك رمضان كه - مثلاً - در زمستان بوده ، ضربت خورده است . اين را نيز مي دانيم كه سال قمري با سال شمسي ، در حدود يازده روز تفاوت دارد . ولي اينك ملاحظه مي كنيم كه روز نوزدهم رمضان گاهي در زمستان و گاهي در تابستان و گاهي در پاييز و بهار است . پس ، در اين صورت ماه قمري صحيح نيست و تاريخ دقيق را نشان نمي دهد ، و همچون ديگر روزهاي سوگواري و اعياد مذهبي اين اشكال پيش مي آيد كه گاهي در پاييز و گاهي در بهار و گاهي در فصلهاي ديگر است ؟

سال و ماه چيزي قراردادي و براي تنظيم امور آدمي است ، ولي براي اين كه قرارداد از ريشه اي طبيعي نيز برخوردار باشد و اشتباهي پيش نيايد ، آن را منطبق بر حركت كواكب آسماني كرده اند . برخي مردم ، مقياس محاسبه سال و ماه را گردش آفتاب ( يا گردش زمين به دور خورشيد ) قرار داده اند و « سال شمسي » پديد آمده است كه منطبق بر فصلهاي چهارگانه است . برخي ديگر مبدأ آن را گردش ماه به دور زمين قرار داده اند كه بر فصلهاي چهارگانه شمسي منطبق نيست .
نتيجه اين كه اگر ماههاي قمري همواره بر فصلهايي معيّن از سال تطبيق نكند ايرادي بر آن نيست؛ زيرا مقياس سنجشش گردش آفتاب و فصلهاي چهارگانه نيست و اگر در برگزاري مراسم سوگواري و جشن فصول را در نظر نمي گيريم ، براي اين است كه مقياسهاي اين مراسم همان ماههاي قمري است كه مطابق با گردش ماه است نه خورشيد آنچه مورد نظر ماست ، اين است كه آن رويداد در چه روزي از ماه قمري واقع شده است نه در چه فصلي از سال .
اين را نيز بايد دانست كه تنظيم تمام تواريخ اسلامي بنابر ماه قمري است . حتي تقويم قمري ، كه تقويم مذهبي ماست ، از جهاتي بر تقويم شمسي برتري دارد . مثلاً محاسبه ماههاي قمري براي بيشتر مردم از محاسبه ماههاي شمسي آسان تر است به گونه اي كه حتّي مردم بيابانگرد مي توانند ماههاي قمري را باز شناسند و حساب كنند ، ولي براي محاسبه ماههاي شمسي به « تقويم » نيازمندند . به عبارتي ديگر ، معمولاً متوان به وسيله ماههاي قمري ، آغاز و پايان و حدود تقريبي هر ماه را تعيين كرد و اگر به قرص ماه بنگريم ، تقريباً مي توانيم بدانيم چند شب از ماه گذشته است . ولي در ماههاي شمسي ( = برجها ) تعيين ايّام ماه براي كساني كه تقويم مكتوب ندارند ، به هيچ رو ممكن نيست . حتّي باز شناختن آغاز و پايان ماه نيز بدون آن امكان ندارد و تنها محسابات نجومي از عهده اين كار بر مي آيد .
وانگهي ، تعيين اين كه - مثلاً - اينكه ، فروردين ماه است يا ارديبهشت ماه بدون تقويم مكتوب ميسّر نيست ، در حالي كه تقويم ماههاي قمري ، صفحه آسمان است و مطالعه طلوع و غروب ماه و هلال و تربيع و بدر براي همگان ممكن است . پس ، اگر اين ماهها با فصلهاي سال تطبيق نمي كند ، در برابر اين همه مزايا ، ايرادي بر آن نمي توان گرفت .